Συμβουλές για τον μήνα Φεβρουάριο

Ο μήνας της πρώτης ειδικής επιθεώρησης των μελισσιών μας είναι ο Φεβρουάριος, πλην όμως φέτος οι επιθεωρήσεις άρχισαν από τον Γενάρη και μάλιστα μέχρι στις 22 του μηνός, αφού οι θερμοκρασίες ξεπεράσανε τους 20 βαθμούς Κελσίου.
Όλοι μας κάναμε τις βασικές επιθεωρήσεις των μελισσιών μας.
Στις πρώτες αυτές επιθεωρήσεις, που μας επιτρέπει ο καιρός, καταγράφουμε στο ημερολόγιο μας την παρουσία ή όχι της βασίλισσας, την έκταση αυγών και γόνου, το μέγεθος του πληθυσμού και των τροφών. Αυτή η επιθεώρηση μας δείχνει μια πραγματική εικόνα της κάθε κυψέλης αλλά και ολοκλήρου του μελισσοκομείου μας, αφού γίνεται για την μείωση των απωλειών και την διάσωση προβληματικών μελισσιών μας.
Οι επιθεωρήσεις του Φεβρουαρίου έχουν την εξής ιδιαιτερότητα, θα πρέπει να γίνονται με ηλιοφάνεια, σε συγκεκριμένη ώρα και γρήγορο χρόνο. Κατά την διάρκεια της επιθεώρησης σε κάθε κυψέλη δεν θα πρέπει να χρονοτριβούμε με δευτερεύουσες εργασίες. Η καλύτερη ώρα είναι περίπου η 12η μεσημβρινή που ζεσταίνει περισσότερο η μέρα, και έχουμε για 4-5 ώρες τις συλλέκτριες έξω από την κυψέλη, μέχρι τις 5 το απόγευμα που πέφτει ο ήλιος και αρχίζει να σφίγγει το κρύο, τότε μαζεύονται και οι μέλισσες στις κυψέλες τους για να κάνουν την αναγκαία μελισσόσφαιρα ώστε να περάσουν με ασφάλεια τις κρύες βραδιές του Φλεβάρη.
Όταν οι κυψέλες είναι πολλές τότε το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο για κάθε μελισσοκόμο. Τη λύση βέβαια στο πρόβλημα την δίνει η παρουσία ενός δεύτερου ατόμου, αν έχουμε την δυνατότητα να πάρουμε μαζί μας είτε από το οικογενειακό μας περιβάλλον σαν βοηθό, είτε κάποιον (συνεργάτη) φίλο μελισσοκόμο (σήμερα στα δικά μου, αύριο στα δικά σου) ακούγεται παράξενα μα είναι το σωστό. Στην κυψελομάνα Χαλκιδική δεν είναι τυχαίο που οι παλαιοί μελισσοκόμοι λένε την έκφραση ΄΄πολλά χέρια ευλογημένα΄΄.
Για την Μακεδονία, τη Θράκη, την Ήπειρο, την Στερεά Ελλάδα και τη Θεσσαλία ο Φεβρουάριος αντιμετωπίζεται από τους μελισσοκόμους των περιοχών αυτών, σαν ένας δύσκολος χειμωνιάτικος μήνας της κάθε μελισσοκομικής χρονιάς αφού οι ανθοφορίες που χρειάζονται τα μελίσσια για να αναπτυχθούν μόνα τους γρήγορα, είναι ακόμη φτωχές, άλλά και ο καιρός δεν είναι και ο ιδανικότερος αφού τα τελευταία χρόνια έχουμε βροχές, χιονοπτώσεις και κρύα για πολλές συνεχόμενες ημέρες.

Οι μελισσοκόμοι που λόγω εργασίας ή αντικειμενικών δυσκολιών δεν πρόλαβαν να κάνουν τις επιθεωρήσεις με τα ζεστές ημέρες του Ιανουαρίου, με τις πρώτες ηλιοφάνειες και θερμοκρασίες που ανεβαίνουν ελαφρά πάνω από τους 13 - 14 βαθμούς επιθεωρούν τα μελίσσια τους μέσα στον Φεβρουάριο. Η επιθεώρηση θα πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν πιο σύντομη και ο έλεγχος να αφορά δυο ουσιαστικούς στόχους, την ύπαρξη γόνου και τροφής.
Με το άνοιγμα της κυψέλης ελέγχουμε ανάμεσα από τους κηρηθροφορείς για το κεντρικό σημείο του πληθυσμού, μετακινούμε τα πλαίσια από δεξιά η αριστερά χωρίς απότομα και δυνατά κτυπήματα, με πολύ λίγο η καθόλου κάπνισμα, μόλις απελευθερωθεί το πλαίσιο που θέλουμε μόνον αυτό σηκώνουμε μέχρι την μέση και ελέγχουμε για γόνο(αυγά ή προνύμφες), αν δεν δούμε κατεβάζουμε αυτό το πλαίσιο και ανασηκώνουμε το ακριβώς διπλανό του, μέχρι να δούμε τα πρώτα σημάδια του γόνου, δεν θα πρέπει να μας ανησυχεί αν είναι μικρή η έκταση του, γιατί είναι πιο όψιμη η ανάπτυξη των μελισσιών σ΄ αυτές τις περιφέρειες. Κατόπιν ο μελισσοκόμος προσέχει για την ύπαρξη τροφών δίπλα και πάνω από τον γόνο και την μελισσόσφαιρα. Μελίσσια που κινδυνεύουν από λιμοκτονία ραντίζονται με χλιαρό σιρόπι ή δίνονται απολεπισμένα πλαίσια με μέλι για να σωθούν. Αυτό που κάνει δύσκολο μήνα τον Φεβρουάριο είναι ότι μειώνεται ο πληθυσμός των συλλεκτριών μελισσών μέσα στα μελίσσια σε συνδυασμό πάντα με την έλλειψη συλλογής νέκταρος και την συνεχώς έστω και μικρή αύξηση του γόνου έχει σαν αποτέλεσμα οι τροφές να μειώνονται γρήγορα, αυτό τις περισσότερες φορές μπορεί να αποβεί μοιραίο σε κάποια μελίσσια αν δεν προλάβει να επέμβει ο μελισσοκόμος για να τα σώσει.
Τον Φεβρουάριο όλα τα μελίσσια μικρά και μεγάλα έχουν γόνο. Αυτά που έχουν φθινοπωρινές νέες βασίλισσες έχουν περισσότερο γόνο και καλύτερη ανάπτυξη αφού σχεδόν δεν σταμάτησαν να γενούν καθόλου, σαν νέες πάντα βγαίνουν μπροστά την άνοιξη από τις πιο παλιές. Γι αυτό η προτροπή οι νέες βασίλισσες κάνουν την διαφορά. Πρέπει να μας βρίσκει όλους σύμφωνους.
Οι μελισσοκόμοι των νότιων περιοχών της Ελλάδας όπως είναι Πελοπόννησος, η Κρήτη, τα Δωδεκάνησα αλλά και της Κύπρου που έχουν σαφώς πιο πρώιμο και ζεστό καιρό, τα μελίσσια τους έχουν πιο γρήγορη ανάπτυξη. Όσοι έχουν προγραμματίσει και θα επιδιώξουν να πάρουν μέλια από τις πρώιμες ανθοφορίες, του πεύκου, ακακίας, κλπ. από αυτόν τον μήνα ξεκινούν με τροφοδοσίες και συνεχείς παρακολουθήσεις, ενισχύσεις και γενικά προετοιμασίες των μελισσιών τους. Τροφοδότηση καθημερινά ή κάθε δεύτερη μέρα με μικρές ποσότητες χλιαρού σιροπιού πυκνότητας 2ζάχαρι - 1 νερό, κάνει τα μελίσσια να αναπτύσσονται αλματωδώς. Η ζάχαρη στην κυψέλη όπως είναι γνωστό διεγείρει την βασίλισσα για ωοτοκία. Ο Φεβρουάριος είναι ο μήνας της συντήρησης του συστήματος ύδρευσης των μελισσοκομείων μας. Καθαρίζουμε αναποδογυρίζοντας και ξεπλένοντας πολύ καλά(όχι με απορρυπαντικά) τα δοχεία ή τα βαρέλια νερού από τυχόν σάπια φύλλα, χώματα, νεκρά έντομα κλπ, τα στερεώνουμε και τα γεμίζουμε νερό. Τα σκεπάζουμε καλά για να αποφύγουμε την εξάτμιση. Ρυθμίζουμε την βρύση τους να στάζει πάνω σε κάποιες σανίδες για να είναι ακίνδυνη η πρόσληψη του από τις μέλισσες. Το νερό το χρειάζονται για την επεξεργασία της γύρης, το αραίωμα του μελιού και την δημιουργία των σωστών αναλογιών του εργατικού πολτού που δίνεται στον γόνο, που από αυτό τον μήνα θα αυξάνει σε έκταση κάθε μέρα και πιο πολύ. Καλό είναι τα δοχεία να τα βάλουμε σε τέτοιο σημείο στο μελισσοκομείο μας που να τα βλέπει ο ήλιος, επιθυμητή θερμοκρασία από 17 – 28ο Κελσίου.
Οι κυψέλες από τα χαμένα μελίσσια μεταφέρονται στην αποθήκη και εκεί γίνεται η απολύμανση και η συντήρηση τους για να μπορέσουμε άφοβα και ακίνδυνα να τοποθετήσουμε μέσα νέα μελίσσια που θα προκύψουν από την βασιλισσοτροφία μας ή πιθανούς αφεσμούς.
Το πρώτο 15νθήμερο του Φεβρουαρίου είναι κατάλληλος χρόνος για την καταπολέμηση της βαρρόα. Αυτό το χρονικό διάστημα ο πληθυσμός των βαρρόα που ξεχειμώνιασε είναι μικρός, ιδανική περίπτωση να τον μειώσουμε ακόμη πιο πολύ καταπολεμώντας τον αποτελεσματικά. Σε κάποιες περιοχές η νοζεμίαση είναι σε έξαρση αυτόν τον μήνα, όχι φάρμακα μη εγκεκριμένα, ΟΧΙ στο Φουμιντίλ που με το υπ. Αριθ. 69323/Δ4/21-11.2005 έγγραφο ο ΕΟΦ απαγορεύει στους Κτηνιάτρους την δυνατότητα συνταγογράφησης και χορήγησης του Φουμιντίλ από την 05-12-2005. (μέχρι την 4-12-2005 δινόταν κατ΄ εξαίρεση σε μελισσοκόμους που τα μελισσοκομεία τους είχαν προσβληθεί από νοζεμίαση)
Τα τυπικά συμπτώματα από την Νοζεμίαση είναι εμφανή, τα καπάκια και τα εξωτερικά τοιχώματα των κυψελών είναι λερωμένα με υγρά περιττώματα μελισσών, οι μέλισσες έχουν διογκωμένες κοιλιές και γενικά βλέπουμε νεκρές μέλισσες έξω από την κυψέλη μας. Νεκρά μελίσσια απομακρύνονται από τα υγιή και γίνεται προσεκτικός έλεγχος να διαπιστωθούν τα αίτια απωλειών. Η πιο σωστή ενέργεια είναι η αποστολή δειγμάτων σε κάποιο από τα μελισσοκομικά εργαστήρια για εξέταση.
Πλαίσια με γόνο που έχουμε ενδείξεις σηψηγονίας(σπιρτόξυλο) καταστρέφονται με φωτιά. Οι κυψέλες απολυμαίνονται με χλωρίνη αραιωμένη στο νερό (6 : 1) αφού πρώτα τις ΄΄κάψουμε΄΄ με φλόγιστρο πολύ καλά.

Ανθοφορίες
Από αυτόν τον μήνα αρχίζουν οι μεταφορές των μελισσιών σε περιοχές που είναι πλούσιες σε ανθοφορίες αμυγδαλιάς, ο κάμπος της Θεσσαλίας, Κεντρικής Μακεδονίας, Στερεάς Ελλάδας, βερικοκιάς και φουντουκιάς οι νότιες περιοχές Στερεάς Ελλάδας, Πελοποννήσου και Κρήτης.
Η Αμυγδαλιά 
Η εποχή άνθησης της αμυγδαλιάς, λόγω των πολλών ποικιλιών, κλιμακώνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα, από τα τέλη Ιανουαρίου(φέτος άρχισε η ανθοφορίες στις ντόπιες ποικιλίες από 18 Ιανουαρίου-Μικροθήβες, Βόλο, Λαμία, κλπ) μέχρι και τα τέλη Μαρτίου.
Η ανθοφορία της αμυγδαλιάς είναι για το δυνάμωμα των μελισσιών πολύ σημαντική, γιατί την συγκεκριμένη εποχή που αρχίζει, δίνει πολύ μεγάλη ώθηση στα μελίσσια για ένα καλό ξεκίνημά τους. Το φυτό προσφέρει σε αφθονία τόσο νέκταρ όσο και γύρη με υψηλή θρεπτική αξία. Το νέκταρ παράγεται όλη ημέρα ενώ η γύρη παράγεται συνήθως τις μεσημεριανές ώρες. Φυτρώνει σχεδόν παντού. Η αμυγδαλιά είναι το τρίτο σε έκταση καλλιεργούμενο φυτό στη χώρα μας. Τα άνθη της αμυγδαλιάς έχουν μέτρια ως υψηλή συγκέντρωση σε ζάχαρο (20% έως 40%) σε σχέση με άλλα οπωροφόρα. Πολλοί μελισσοκόμοι στις αρχές της άνοιξης, από περιοχές που δεν έχουν αμυγδαλιές, μεταφέρουν τα μελίσσια τους στην αμυγδαλιά. Κάποιες χρονιές παρατηρείται μεγάλη κινητικότητα την εποχή που είναι ανθισμένες οι αμυγδαλιές, σχεδόν από όλη την Μακεδονία και Ήπειρο, μελισσοκόμοι παίρνουν τον δρόμο για πιο νότια μέρη που πρωίμησε η αμυγδαλιά για εκμετάλλευση της γύρης με σίγουρη αύξηση του γόνου.
Η Βερικοκιά 
Η βερικοκιά είναι δένδρο πολύ σημαντικό για την μελισσοκομία, καθώς είναι από τα πρώτα που ανθίζουν την άνοιξη και βοηθάνε τα μελίσσια για την ανάπτυξη τους. Δίνει κατά την άνθησης μεγάλες ποσότητες γύρης, άριστης ποιότητας σαν της αμυγδαλιάς και πολύ θρεπτική για την ανάπτυξη του γόνου αλλά και την δημιουργία σημαντικών αποθεμάτων, προς το τέλος της άνθησης πολύ περισσότερο νέκταρ, δίνει νέκταρ ακόμη και με μαραμένα λουλούδια(αυτό είναι ευδιάκριτο, γεμίζουν τα στεφανώματα). Η παρουσία της μέλισσας κατά την περίοδο επικονίαση θεωρείται από πολλούς βερικοπαραγωγούς επιβεβλημένη διότι η γύρη της βερικοκιάς είναι βαριά και κολλώδης, είναι δύσκολο να μεταφερθεί από τον αέρα και πολύ πιο εύκολα από τα έντομα. Η άνθηση της Βερικοκιάς και καϊσιάς αρχίζει από τα μέσα Φεβρουαρίου και κρατά σχεδόν μέχρι τα μέσα Μαρτίου.
Η διαφορά μεταξύ Βερικοκιάς και Καϊσιάς έγκειται στο ότι το κουκούτσι της Καϊσιάς ξεχωρίζει εύκολα από την σάρκα του καρπού ενώ της βερικοκιάς όχι αλλά και του ότι το κουκούτσι της καϊσιάς είναι γλυκό ενώ της βερικοκιάς είναι πικρό. Η λέξη καϊσιά είναι τούρκικη λέξη, και βερικοκιά είναι λατινική (πρεκόκια).
Οι μελισσοκόμοι πρέπει να προσέχουμε πολύ και να γνωρίζουμε ότι όπως στην αμυγδαλιά και στην ροδακινιά έτσι και στην βερικοκιά πέφτουν πολλά φυτοφάρμακα, στην αρχή μυκητοκτόνα και μετά εντομοκτόνα κάνουν μεγάλες καταστροφές στα μελίσσια μας, αποδεκατίζουν τις συλλέκτριες την στιγμή που το μελίσσι στηρίζει την ανάπτυξη του πάνω τους.
Η Κρανιά 
Η κρανιά είναι φυλλοβόλο δένδρο και φυτρώνει σε υψόμετρο πάνω από τα πεντακόσια μέτρα. Οι καρποί της όταν ωριμάζουν είναι σε χρώμα κόκκινο και στυφίζουν λίγο μα όταν υπερωριμάσουν γίνονται λαμπεροί κόκκινοι και είναι γλυκείς. Γίνονται πολύ ωραίο λικέρ, όταν με την προσθήκη ζάχαρης τοποθετηθούν σε μεγάλο μπουκάλι και την παρατεταμένη έκθεση τους στον ήλιο βγάζουν τα υγρά τους, επίσης δίνεται σαν πρακτικό καταπραϋντικό σε περίπτωση κοιλόπονου. Ανθίζει συνήθως μετά τις καλοσύνες των αλκυονίδων ημερών και δίνει άφθονη γύρη σε χρώμα λαμπερό κίτρινο. Τα άνθη της κρανιάς είναι επίσης σε χρώμα κίτρινο και μέγεθος μικρό, το νέκταρ που δίνουν βοηθά πολύ τα μελίσσια διότι την εποχή του μεσοχείμωνου τα δίνει πραγματική ώθηση με την διέγερση που κάνει στις βασίλισσες.
Άλλα φυτά που κατά τον μήνα Φεβρουάριο βοηθάνε τα μελίσσια μας τόσο με την υπερπολύτιμη για την εποχή αυτή γύρη, αλλά και με το νέκταρ που μας δίνουν είναι η φουντουκιά, το δενδρολίβανο, ανοιξιάτικο ρείκι, το ξινάκι, κλπ.

Μυγδανάλευρος Κωνσταντίνος