Συμβουλές για τον μήνα Σεπτέμβριο

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

Ο μήνας της χαρουπιάς, της σουσούρας(φθινοπωρινό ρείκι), του κισσού, της ακονιζιάς, του αρμυρικιού, της αγριοβαμβακιάς, του πολύκομπου και κάποιων ειδών ευκαλύπτου. Προετοιμάζει η φύση το έδαφος για τον ερχομό του χειμώνα και δίνει της τελευταίες προμήθειες στις μέλισσες, για αποθήκευση. Το ξεχειμώνιασμα είναι δύσκολη υπόθεση σε πολλές περιοχές της χώρας μας, οι γύρη που αποθηκεύεται θα βοηθήσει τα μελίσσια να γονεύουν μέχρι αργά, να έχουν μεγάλους πληθυσμούς και να βγούνε στην άνοιξη δυνατά και έτοιμα για οποιονδήποτε χειρισμό θέλουμε να τα κάνουμε(διαίρεση, συλλογή, παραφυάδες, κλπ).
Ο Σεπτέμβριος είναι ο τελευταίος μήνας που μπορούν να γονιμοποιηθούν οι βασίλισσες, αν αποφασίσαμε τον Αύγουστο να κάνουμε νέες βασίλισσες με βασιλισσοτροφία, υπάρχουν ακόμη πολλοί κηφήνες. Επίσης είναι ο μήνας που μπορούμε να πάρουμε καλής ποιότητας και σεβαστής ποσότητας βασιλικού πολτού από τα μελίσσια που πήγαν στα βαμβάκια. Ταΐζουν πολύ καλά οι νεαρές μέλισσες τα τεχνητά κελιά αυτόν τον μήνα ενόψει του επερχόμενου χειμώνα.

Ο πρώτος μήνας της καινούργιας μελισσοκομικής χρονιάς από πολλούς μελισσοκόμους θεωρείται ο Σεπτέμβριος. Αρχίζουν οι έγνοιες, οι προετοιμασίες, οι προγραμματισμοί και οι εργασίες τόσο στα μελισσοκομεία όσο και στις αποθήκες.

Εργασίες στο μελισσοκομείο 
-Μετά τον τελευταίο τρύγο και την τοποθέτηση των πλαισίων για ΄΄γλείψιμο΄΄ από τις μέλισσες, μαζεύουμε τα πατώματα και τις κυψέλες που αδειάσανε και τα πάμε στην αποθήκη για συντήρηση.
-Ελέγχουμε για την γονιμοποίηση των νέων βασιλισσών που κάναμε στις καλοκαιρινές παραφυάδες μας, η ύπαρξη αυγών σηματοδοτεί και την επιτυχή γονιμοποίηση της βασίλισσας.
-Αν πρόκειται για σταθερό μελισσοκομείο τοποθετούμε επιθέματα κάτω από τις κυψέλες(παλιά ελαστικά αυτοκινήτων, τούβλα, τσιμεντόλιθους κλπ) για να αποφύγουμε την υγρασία των επομένων μηνών.
-Τοποθετούμε τις κηρήθρες με την γύρη δίπλα από τον γόνο στην γονοφωλιά, και αν δεν έχουμε τότε δίνουμε υποκατάστατα γύρης για να τα ενισχύσουμε.
-Τις νέες αγέννητες κηρήθρες(άσπρες) τις πάμε στην αποθήκη για συντήρηση και αποθήκευση.
-Οι μάνες που σταμάτησαν την γέννα μέσα στον Αύγουστο(ήταν φυσιολογικό), αρχίζουν ξανά και με λίγη διεγερτική τροφοδότηση, γεμίζουν τα πλαίσια με αυγά και γόνο.
-Τα μελίσσια που έχασαν τις μάνες τους ή αυτά που όλο το καλοκαίρι δεν αναπτύχθηκαν, ενώνονται με άλλα αναπτυγμένα, αφού πρώτα βρούμε και απομακρύνουμε την βασίλισσα τους.
-Τα μελίσσια που πιθανόν ξέφυγαν της προσοχής μας και γίνανε αρρενοτόκα τα τινάζουμε μακριά από το σημείο που βρισκότανε(40-60 βήματα) και τοποθετούμε τις κηρήθρες τους σε άλλα μελίσσια. Τις κυψέλες τους στην αποθήκη για συντήρηση.
-Στα μελίσσια που ετοιμάζουμε για τα πεύκα, αφήνουμε μόνον τις σκούρες κηρήθρες, τις ανοιχτόχρωμες οι μέλισσες τις ΄΄πιάνουν΄΄ την άνοιξη. Το φθινόπωρο προτιμούν τις σκούρες για να βάλουν τα μέλια αλλά και να γεννήσουν οι βασίλισσες, τις βρίσκουν πιο ΄΄ζεστές΄΄.
-Υπ’ όψιν ότι τα μελίσσια που θέλουμε να πάμε στα πεύκα πρέπει να έχουν πολύ γόνο και όσο το δυνατόν περισσότερη γύρη. Όσα πλαίσια γόνο και γύρη έχουν τόσα πλαίσια μέλι θα μαζέψουν.
-Η μεταφορά των μελισσιών σε περιοχές που υπάρχουν γυρεοδοτικά φυτά επιβάλλεται πριν από την επίσκεψη τους στα πευκοδάση.
-Μεταφορά μερικών μελισσιών για την ΄΄κατοχύρωση΄΄ της θέσης στην περιοχή των πεύκων, αλλά και σαν δείκτες ή σημάδια, του πότε θα αρχίσει η έκκριση των μελιτωμάτων του εντόμου marcalina helenica(εργάτης).
-Στα μελίσσια που είναι να μεταφερθούνε στο πεύκο ενισχύονται με πλαίσια γόνου από άλλα που δεν θα μεταφερθούν.
-Η μεταφορά πλαισίων γύρης από τα αρρενοτόκα στα μελίσσια που πάνε στο πεύκο επιβάλλεται όπως επίσης και τα περίσσια πλαίσια με γύρη από τις γονοφωλιές, των μελισσιών που μας ξεφύγανε της προσοχής και ανέβηκε η βασίλισσα και γεννούσε στα πατώματα(στους ορόφους) για αρκετό καιρό.
-Πάντα πάμε δυνατά, αλλά νηστικά και τρυγημένα μελίσσια στα πεύκα, έτσι ωθούνται οι μέλισσες στην συλλογή αλλά και έχουμε παραγωγή καθαρού πευκόμελου.

Εργασίες στην μελισσοκομική αποθήκη 
-Γενική καθαριότητα σε όλη την έκταση που ορίζει η φράση, από πάτωμα, παράθυρα και εργαλεία
-Αλλαγή σιδερένιων, πλαστικών, τσίγκινων κάδων και δοχείων αποθήκευσης, με αντίστοιχα ανοξείδωτα
-Συντήρηση και απολύμανση με φλόγιστρο και χλωρίνη των πατωμάτων και κυψελών που εισέρχονται στην αποθήκη.
-Τοποθέτηση κηρηθρών στον καταψύκτη για τις ώρες που προβλέπεται και στη συνέχεια σε ντάνες των δέκα πατωμάτων, πάνω σε τούβλα με πολύ ψιλή σήτα κάτω και πάνω(για να δημιουργείτε ρεύμα αέρος και να μην μουχλιάζουν). Τα πατώματα καλό είναι στις ενώσεις τους να τα ΄΄σφραγίζουμε΄΄ με φαρδιά χάρτινη κολλητική ταινία.
-Τις παλαιές και μαύρες κηρήθρες που έχουν κλείσει σχεδόν τα κελιά από τα πολλά κουκούλια των μελισσών που γεννήθηκαν τα τελευταία 4-5 χρόνια πάνε οπωσδήποτε για λιώσιμο. Πάνω από 5 χρόνια είναι ασύμφορο για κάθε μελισσοκόμο και μάλιστα επαγγελματία να κρατά τις κηρήθρες, πρέπει να τις αλλάζει με ρυθμό 1/3 - 1/4 κάθε χρόνο.
-Εάν έχουμε την δυνατότητα παρασκευάζουμε τις μελισσοκομικές τροφές(ζαχαροζύμαρα, γυρεόπιττες, κλπ). Εάν δεν έχουμε τα εργαλεία και τα μηχανήματα, απευθυνόμαστε στους μελισσοκομικούς συλλόγους που ήμαστε εγγεγραμμένοι, όλοι οι σύλλογοι έχουν μηχανήματα για τον σκοπό αυτό, να βοηθούν τα μέλη τους.

Ανθοφορίες
-Ακονιζιά: Τα λουλούδια της έχουν χρώμα ζωηρό κίτρινο και είναι κατ’ εξοχή γυρεοδοτικό φυτό. Ανθίζει από τον Σεπτέμβριο και κλιμακώνεται η άνθιση του μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου, είναι χρήσιμο φυτό στην μελισσοκομία αφού την εποχή αυτή σπανίζει η γύρη. Οι μέλισσες το επισκέπτονται από της πρωινές ώρες μέχρι αργά το απόγευμα. Κάποιες φορές παίρνουν και από τις άκρες των φύλλων και των ματιών της ακονιζιάς ρητίνες για την δημιουργία πρόπολης.
Είναι καλό κάθε φορά που γεμίζουμε το καπνιστήρι μας με πευκοβελόνες για να καπνίσουμε τα μελίσσια στις επιθεωρήσεις να βάζουμε και πράσινα φύλλα ακονιζιάς. Κάνει διπλό καλό και κρυώνει τον καπνό, να μην πέφτει ζεστός στις μέλισσες και εξαγριώνονται, αλλά έχει και επίδραση στην βαρρόα, ρίχνει αρκετές στο πάτωμα.
-Αρμυρίκι: Πολύ σημαντικά είναι και τα είδη που ανθίζουν τον Σεπτέμβριο μέχρι και τον Οκτώβριο, δίνουν γύρη χρώματος κρεμ και εν όψει του χειμώνα που έρχεται οι μέλισσες επιδίδονται σε αγώνα δρόμου για να συλλέξουν περισσότερη γύρη που θα κρατήσει το μελίσσι δυνατό. Επίσης το νέκταρ αυτού του φυτού είναι σημαντικό, γιατί το φθινόπωρο είναι λίγες οι ανθοφορίες και σε πολλά μέρη της χώρας μας, όπως είναι τα νησιά και κάποια παράλια οι μελισσοκόμοι περιμένουν μαζί με την ακονιζιά και αυτήν την ανθοφορία, ώσπου να δώσει το φθινοπωρινό ρείκι και να σιγουρευτούν για καλό ξεχειμώνιασμα.
Το συναντάμε αυτοφυή όπως παραπάνω αναφέραμε σε κοίτες ποταμών, στις άκρες των δρόμων, αλλά και στα πάρκα και τις αυλές των σπιτιών σαν καλλωπιστικό και διακοσμητικό, λόγω της πλούσιας κόμης του αλλά και αντοχής του.
-Αρκουδόβατο:Ανθίζει από τέλος Αυγούστου έως και τον Οκτώβριο, τα άνθη του είναι μικρά άσπρου και ροζ χρώματος. Η ανθοφορία του συμπίπτει με το άνθισμα του κισσού. Οι μέλισσες βόσκουν το αρκουδόβατο, παίρνοντας γύρη και νέκταρ. Το μέλι του αρκουδόβατου είναι λευκού χρώματος με άρωμα και κρυσταλλώνει πάρα πολύ γρήγορα. Μελίσσια που έχουν παραμείνει πολλές μέρες στο πεύκο μετά από το βάρεμα του Ιουλίου και ο γόνος τους έχει περιορισθεί, ξαναρχίζουν την εκτροφή του γόνου, εκμεταλλευόμενα τη γύρη του, όταν τα μεταφέρουμε σε περιοχές που υπάρχει αρκουδόβατος.
-Χαρουπιά:Δίνει μεγάλες ποσότητες κίτρινης γύρης πολύ θρεπτικής στα μελίσσια μας. Μας δίνει την κατάλληλη εποχή θρεπτική γύρη σε καλές ποσότητες αλλά επίσης μας δίνει και νέκταρ για να αποθηκεύσουν τα μελίσσια μας για ξεχειμώνιασμα. Τα μελίσσια που γυρίζουν από το πεύκο και προλαβαίνουν ανθοφορία της χαρουπιάς παίρνουν γόνους αμέσως. Ξεκινά τις βασίλισσες για την φθινοπωρινή γέννα και οι οποίες ενόψει του χειμώνα, αν υπάρχουν και οι κατάλληλες καιρικές συνθήκες για εισροή νέκταρ στις κυψέλες γενούν ασταμάτητα
-Αγριοβαμβακιά: Τα λουλούδια της αγριοβαμβακιάς μας δίνουν νέκταρ και γύρη, είναι δίχρωμα, εξωτερικά είναι λευκά και στο κέντρο κοντά στα νεκτάρια έχουν χρώμα κίτρινο. Οι μέλισσες τα επισκέπτονται όλη την ημέρα και παίρνουν νέκταρ αλλά και πολύ γύρη σε χρώμα κίτρινο. Το μέλι που βγαίνει από την αγριοβαμβακιά είναι ανοικτόχρωμο κίτρινο, μυρωδάτο με ευχάριστη γεύση, το ιξώδης του είναι μεγάλο(παχύρρευστο).
-Πολύκομπος:η γύρη του είναι επίσης πολύτιμη και το μέλι που γίνεται από το νέκταρ αυτού του φυτού έχει σκούρο χρώμα. Το χρώμα της γύρης είναι κόκκινη προς το βυσσινή, πολύ θρεπτική και κάνει τα μελίσσια να γονεύουν πολύ. Η διάρκεια άνθισης του πολύκομπου φτάνει κάποιες χρονιές που ευνοείτε μέχρι τον Δεκέμβριο.
-Κισσός:Άλλο ένα καλό μελισσοκομικό φυτό, αν υπάρχουν δυνατά μελίσσια υπάρχει και τρύγος, μεγαλώνει τις παραφυάδες και τα μελίσσια που ετοιμάζονται να πάνε στο πεύκο. Οι κηρήθρες γεμίζουν εύκολα με γύρες καθ’ όσον δίνει καλές ποσότητες.
-Σουσούρα(φθινοπωρινό ρείκι): επίσης σημαντικό μελισσοκομικό φυτό, δίνει γύρη πολύ θρεπτική και μέλι με ιδιάζουσα γεύση, κάποτε δεν είχε εμπορική αξία, σήμερα πωλείται σε καλές τιμές από τους παραγωγούς αλλά και από τα καταστήματα των ειδών υγιεινής διατροφής. Τα μελίσσια αναπτύσσονται εύκολα στην σουσούρα που ετοιμάζονται για τα πεύκα. Η διάρκεια άνθησης της φτάνει μέχρι τον Δεκέμβριο σε πολλά μέρη.
Τα παραπάνω φυτά πρέπει να τα εκμεταλλευτούμε τους 2-3 μήνες του φθινοπώρου να κάνουν συλλογή από θρεπτικές γύρες για να ξεχειμωνιάσουν χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Ο Σεπτέμβριος προβλέπεται με καλό καιρό και έτσι τα μελίσσια μας θα βοηθηθούν πολύ αν είναι οργανωμένα. Σιγά-σιγά αρχίζουμε από αυτόν τον μήνα να τα ΄΄σφίγγουμε΄΄ αφαιρώντας πρώτα τις άσπρες κηρήθρες. Τα μικρά και τις παραφυάδες τις τροφοδοτούμε με σιρόπι αλλά και με γύρη. Τοποθετούμε πάντα την γύρη δίπλα από τον γόνο του μελισσιού για να υπάρχει αμεσότητα στην τροφοδότηση του.

Εχθροί
Οι μεγάλες κίτρινες σφήκες(σκούρκοι, σερσένια, κουρκούμπανοι, κλπ) αρχίζουν από αυτόν τον μήνα τις καταστροφικές εξορμήσεις τους στα μελίσσια μας, οι ειδικές παγίδες για τις σφήκες είναι η λύση.
Και αυτό τον μήνα τα πουλιά μελισσοφάγοι όπου υπάρχουν είναι καταστροφή για τις συλλέκτριες μας καθώς επιστρέφουν βαριά φορτωμένες γίνονται εύκολος μεζές για αυτά τα πουλιά, πάνω από τα βαμβάκια και τα καλαμπόκια μαζεύονται κοπάδια που το καθένα ξεπερνά τα 50 πουλιά. Οι επιδρομές πάνω ή μπροστά από το μελισσοκομείο είναι καταστροφή. Τα απογεύματα προς το σούρουπο γίνονται πιο τολμηρά πιθανόν γιατί θέλουν να εξασφαλίσουν το βραδινό τους φαγητό. Η παρουσία μας στο μελισσοκομείο τα απομακρύνει σε κάποια απόσταση. Το ίδιο συμβαίνει και με τα χελιδόνια που μερικές φορές αγγίζουν με τα φτερά τους τα καπάκια των κυψελών μας.
Το ξαφνικό δυνατό κτύπημα κάποιου άδειου τενεκέ με ένα μεγάλο ξύλο ή οι δυνατοί κρότοι από τα κανονάκια ασετιλίνης διώχνουν μακριά τους μελισσοφάγους.

Κωνσταντίνος Μυγδανάλευρος